Nóź motylkowy – poznaj jego budowę i zastosowanie
Noże z reguły są sprzętem kuchennym, dlatego ich zastosowanie zazwyczaj kojarzy się z przygotowywaniem posiłków. Istnieją jednak modele, których przeznaczenie jest zupełnie inne. Zaliczają się do nich noże motylkowe, które mają wiele różnych funkcji, m.in. artystyczną: przy ich użyciu można wykonywać ciekawe tricki. Oprócz tego są elementem wyposażenia podczas wypraw survivalowych czy biwaków. Jakie jest dodatkowe zastosowanie noży motylkowych?
Historia noża motylkowego
Noże motylkowe mają bardzo ciekawą historię, która rozpoczyna się na filipińskiej wyspie Luzon, a dokładniej w niewielkim miasteczku Balisong. Właśnie tam sto lat temu żył lokalny kowal Perfecto de Leon, który stworzył nóż z narzędzia wędkarskiego.
Początkowo noże motylkowe służyły rybakom i rolnikom do celów gospodarczych, a swoim wyglądem przypominały maczety. Dlatego też świetnie sprawdzały się zarówno do przycinania zarośli, jak i obrony w konfliktach zbrojnych, zamieniając się w śmiercionośną broń.
De Leon nie jest twórcą konstrukcji noża motylkowego, ale znacznie go ulepszył i doprowadził do nowoczesnej formy: dwóch rączek, dwóch sztywnych zawiasów, dwóch ograniczników i zatrzasku. Oficjalnie nowoczesny nóż motylkowy pojawił się w 1905 roku. Dzięki Perfecto de Leonowi stał się on popularny nie tylko na Filipinach, ale na całym świecie.
Do czego służy nóż motylkowy?
Nóż motylkowy to charakterystyczne akcesorium, które wyróżnia się specyficznym sposobem zamknięcia ostrza w uchwycie. Początkowo był narzędziem, które ułatwiało wykonywanie codziennych czynności, stanowił także skuteczną broń białą do samoobrony.
Kiedy noże motylkowe pojawiły się w Europie, bardzo szybko odkryto ich zastosowanie akrobatyczne. Umożliwia to specyficzna budowa oraz możliwość szybkiego składania i rozkładania ostrza w efektywny sposób. Artystyczna funkcja nie sprawia, że narzędzia nie mogą być wykorzystywane jako noże użytkowe.
Jest wręcz odwrotnie – ich ostre ostrze sprawia, że są typowymi nożami EDC (every day carry), które sprawdzają się w pracy, podczas biwaków czy wypraw survivalowych. Balisong – bo jest to typowy nóż motylkowy – występuje również w wersji treningowej, która cechuje się zaokrąglonym i tępym ostrzem. Taka budowa umożliwia ćwiczenie tricków, bez ryzyka pociętych rąk i innych części ciała.
Budowa noża motylkowego
Balisong charakteryzuje się bardzo specyficzną budową, która wynika z jego pierwotnego zastosowania, jakim jest broń bojowa. Ma dość długie, sztyletowate ostrze i wąską rękojeść. Nowoczesne noże motylkowe wyposażone są w płynnie działające łożyska, które gwarantują szybkie otwieranie. W budowie balisonga można wyróżnić dwa różne typy konstrukcji:
- channel, w którym rękojeść wykonana jest z jednego kawałka metalu, a ostrze chowa się w przechodzący przez jej środek rowek, zapewniający mu wysoką wytrzymałość;
- sandwich, w którym rękojeść powstaje z kilku warstw materiału połączonych ze sobą śrubami lub nitami. Może to nieco osłabić wytrzymałość konstrukcji.
Noże motylkowe najczęściej wyposażone są w dodatkowe zabezpieczenie przed otwarciem lub zamknięciem, którym jest dźwignia – tak zwana trzpienia. Usztywnia ona dodatkowo całą konstrukcję w pozycji otwartej, zapewniając większą stabilność i wytrzymałość noża.
Noże treningowe flipper
Większość producentów noży motylkowych wykonuje je również w wersji treningowej, którymi nie można się skaleczyć. Są to flippery, których ostrza są tępe i mają zaokrąglony kształt oraz otwory zmniejszające ich wagę. Podobnego typu noże wykonywane były już w XVII-XIX wieku we Francji i Włoszech. Były to jednak pojedyncze egzemplarze, opracowywane najczęściej na indywidualne zamówienie lokalnych rusznikarzy.
Nie opierały się na wzorach filipińskich, ponieważ do końca II wojny światowej balisongi rzadko trafiały poza Filipiny, pozostając lokalnymi nożami. Ta sytuacja zmieniła się dopiero później, kiedy amerykańscy żołnierze wracający z wojny przywieźli ze sobą oryginalny wzór tego noża. W Stanach Zjednoczonych zaczęto produkować je w latach 70.
Charakterystyka noży balisong
Długość ostrza klasycznych balisongów to 12-16 cm, a całkowity rozmiar po otwarciu jest dwa razy większy. Do jego największej zalety zalicza się szybkość, ponieważ narzędzie otwiera się w ułamku sekundy jedną ręką i bezpiecznie blokuje. Balisong jest niezawodny, a w swojej konstrukcji nie posiada sprężyn.
Nóż motylkowy ma bardzo prostą budowę, dlatego może go wykonać nawet mało doświadczony kowal z dowolnego materiału. Charakterystyczne w budowie balisonga są bolce blokujące, które zapobiegają wychylaniu się rękojeści, oraz zatrzask spinający ją podczas rozkładania noża.
Nowoczesne noże do tricków
Najczęściej wybieranym nożem motylkowym do wykonywania sztuczek jest Americam Benchmade 42, którego długość ostrza wynosi 10,66 cm (4,2 cala). Nie jest to jedyny model, ponieważ do tricków nadają się również balisongi harpunowe, balisongi widelcowe i balisongi szpilkowe.
Noże motylkowe są najczęściej wytwarzane w fabrykach metodami przemysłowymi. Ich rękojeść musi mieć inkrustacje wykonane z niemetali. W tym celu najczęściej stosuje się kość jelenia oraz odmiany lokalnego drewna.
Balisong i sposób otwierania
Aby móc wykonywać tricki nożem motylkowym, musisz nauczyć się przekręcać jego ostrze, a w pierwszej kolejności dowiedzieć się, jak go otworzyć. Balisong ma dwa uchwyty, to znaczy bezpieczny i niebezpieczny. Ten pierwszy znajduje się z tyłu ostrza, a chwyt powinien być prowadzony tylko dla niego, co pozwoli uniknąć skaleczeń.
Podczas chwytu uważaj, aby nie uderzyć się grzbietem lub drugim uchwytem, co jest dość bolesne. Jeżeli wykonasz go poprawnie, nie ma ryzyka, że zranisz się ostrzem.
Rozpoczynając trening z nożem motylkowym pamiętaj, aby zabezpieczyć się przed możliwymi obrażeniami. W tym celu owiń ostrze taśmą klejącą:
- otwórz balisong, trzymając bezpieczny uchwyt noża;
- obniż drugi uchwyt do pozycji pionowej, prostopadle do podłogi i wykonaj szybkie, obrotowe ruchy, powtarzając kontury ósemki.
Po opanowaniu podstawowego ćwiczenia możesz stopniowo próbować wykonywać bardziej skomplikowane tricki z różnymi elementami artystycznymi.
Jak wybrać nóż motylkowy?
Ceny noży motylkowych są bardzo zróżnicowane i wahają się od 20 do 200 zł. Podczas wyboru balisonga nie sugeruj się jednak kwotą, a konstrukcją narzędzia. Na co należy zwrócić szczególną uwagę?
- Głownia – może mieć różne wymiary i kształty. W przypadku modeli składanych, jej długość wynosi najczęściej 7,5-10 cm. Warto zwrócić też uwagę na jej szlif: jeśli sięga wysoko, wpłynie to na lepsze właściwości tnące noża. Jeżeli dodatkowo jest lekko wklęsły, będzie nieco mniej wytrzymały, ale za to jeszcze lepiej tnący. Ażurowa głownia noży motylkowych sprawia, że są one lżejsze. Warto jednak pamiętać, że zbyt duże wycięcia zmniejszają jej wytrzymałość;
- Rękojeść – w nożach motylkowych najczęściej jest wykonana z lekkiego aluminium, choć występują modele, w których zrealizowana jest z innych materiałów. Zalicza się do nich włókno szklane, jednak wtedy nóż jest dużo droższy.
Wybór odpowiedniego noża motylkowego sprawi na komfort jego użytkowania i łatwość wykonywania tricków.
Noże motylkowe w sklepie NaOstrzu
Należy pamiętać, że choć nóż motylkowy sprawdza się do wykonywania tricków, to tak naprawdę jest on niebezpieczną bronią, przez co w wielu krajach jest zakazany. W Polsce jednak jest dopuszczony do użytkowania, dlatego bez problemu znajdziesz go w naszym sklepie NaOstrzu.
U nas znajdziesz różnorodne modele, które bez problemu dopasujesz do swoich indywidualnych upodobań. Jeżeli zależy Ci na nauce wykonywania tricków, w naszej ofercie znajdziesz również flippery, dzięki którym poznasz tajniki sztuczek bez ryzyka uszkodzenia ciała.
Sprawdź naszą bogatą ofertę i wybierz nóż motylkowy, który najbardziej spełni Twoje oczekiwania. W razie niepewności nasi doświadczeni doradcy chętnie Ci pomogą podjąć decyzję – skontaktuj się z nami.
